Geert Wilders verliest zijn macht: VVD en PvdA smeden geheime plannen om nieuw kabinet te vormen

De politieke arena in Nederland is in beroering. De ooit onaantastbare PVV van Geert Wilders ziet zijn zetelaantal drastisch slinken terwijl de combinatie GroenLinks/PvdA onder leiding van Frans Timmermans terrein wint. Volgens de meest recente peilingen van Maurice de Hond staat de PVV op 30 zetels een verlies van maar liefst zeven zetels ten opzichte van de vorige peiling. Tegelijkertijd klimt GL/PvdA naar 27 zetels waarmee ze de PVV op de hielen zitten.

Wilders verliest grip

Het electoraat lijkt het vertrouwen in Wilders te verliezen. Na de verkiezingen van november 2023 piekte de PVV boven de 50 zetels, maar die euforie is omgeslagen in teleurstelling. Kiezers vragen zich af wat de PVV daadwerkelijk heeft bereikt voor ‘Henk en Ingrid’. Daarnaast is er onduidelijkheid over de internationale positie van de partij vooral met betrekking tot Rusland en de Verenigde Staten.

Timmermans op koers voor premierschap

Frans Timmermans de leider van GL/PvdA, ziet zijn partij groeien. Met de huidige zetelverdeling is GL/PvdA de grootste partij buiten de PVV. Als de PVV na de volgende verkiezingen niet meer meeregeert, wat aannemelijk is ligt de weg naar het premierschap open voor Timmermans.

Coalitie in zwaar weer

Het huidige kabinet verliest terrein. De coalitie zou nu nog slechts 60 zetels behalen 28 minder dan momenteel. Dit verlies komt door de implosie van NSC (van 20 naar 3 zetels), het bijna halveren van BBB (van 7 naar 4 zetels) en het verlies van de PVV (van 37 naar 30 zetels). De VVD blijft stabiel op 23 zetels. Opmerkelijk is de opmars van het CDA dat groeit van 5 naar 18 zetels.

Kabinetsformatie: nieuwe allianties in zicht?

Met de huidige verschuivingen is een ‘Paars’ kabinet, bestaande uit VVD, PvdA, CDA en D66, binnen handbereik. Deze combinatie zou een meerderheid kunnen vormen. Pieter Omtzigt’s partij, NSC speelt nauwelijks nog een rol van betekenis met slechts 3 zetels. Dit betekent dat zowel Wilders als Omtzigt weinig baat hebben bij het laten vallen van het kabinet. De VVD zou echter strategisch kunnen overwegen het kabinet te laten klappen en een nieuwe coalitie te vormen met de PvdA als er nieuwe verkiezingen zijn geweest.

Zelfs als de PVV bij nieuwe verkiezingen opnieuw de grootste partij zou worden, zal Wilders geen meerderheid vinden om te regeren. Dat maakt de weg vrij voor een ‘Paars’ kabinet. In het huidige kabinet heeft de VVD de sterkste positie in handen; zij bepalen of de coalitie standhoudt of dat er nieuwe verkiezingen komen met een paars kabinet als uitkomst. Mocht het kabinet binnenkort vallen, dan lijkt dat in ieder geval niet de keuze van Wilders of Omtzigt al zal dat wellicht anders worden geframed. De enige partij die hier nu echt voordeel uit kan halen is de VVD.